Edemska bolest prasadi

(engl. Edema disease)

edemska_bol

Edemska bolest je oboljenje koje najčešće pogađa prasad nakon zalučenja, a uzrokovano je hemolitičkim sojevima bakterije E. coli. Oboljenje se javlja kako na farmama tako još više na seoskim gazdinstvima i nanosi velike ekonomske štete. Retko se javlja kod prasadi na sisi i kod svinja u tovu.
Za ovu bolest se često kaže da je uzgojna bolest jer je njena pojava vezana za način ishrane i uslove držanja.
Bolest se manifestuje nervnim simptomima, pojavom edema u određenim delovima tela, kratkim tokom i visokim mortalitetom.
Pored hemolitičkih sojeva E.coli (0138k81, 0139k81,0139k82,0141k85) u nastanku oboljenja veoma značajnu ulogu imaju predisponirajući faktori (nagli prelazak na ishranu koncetratima bogatim proteinima, prenatrpanost digestivnog trakta, smanjena kiselost želuca nakon odlučenja itd.). Hemolitički sojevi E.coli mogu da nasele digestivni trakt prasadi, a da pri tome ne izazovu oboljenje što znači da je potrebno sadejstvo sa nespecifičnim faktorima da bi nastalo oboljenje.
Bolest najčešće pogađa prasad koja je u najboljoj kondiciji i najhalapljiviju prasad. Kod halapljive prasadi dolazi do prenatrpavanja digestivnog trakta usled čega nastaje poremećaj mikroflore u crevima, remeti se varenje hrane, dolazi do atonije creva, a kao posledica svega toga E. coli se prenamnožava u crevima. E.coli proizvodi toksine (neurotoksine, endotoksine, enterotoksine,hemolizine) kojima štetno deluje na organizam. Neurotoksini E.coli dovode do oštećenja kapilara pa se kao posledica toga razvija edem u potkožnom tkivu, zidu želuca, mezenterijumu, mozgu i dr. Dejstvom endotoksina E.coli može nastati šok. Poremećaji u mikrocirkulaciji koje izazivaju toksini E.coli mogu dovesti do iznenadnog prestanka rada srca (apoplektična forma).

Klinička slika bolesti

Bolest može da se javi u perakutnom, akutnom ili hroničnom obliku.
Kod perakutnog oblika bolesti dolazi do naglog uginuća jednog ili više najnaprednije prasadi 7-14 dana nakon odbijanja. Zbog brzog toka simptomi bolesti uglavnom izostaju ili se pre uginuća zapazi smanjenje apetita. Kod apoplektičnog oblika prasad ne uzima hranu, tetura se i brzo ugine.
Kod akutnog toka bolesti nastaju nervni simptomi, ubrzano disanje i puls, životinja ne uzima hranu, tetura se, nekoordinisano se kreće. Nastaje tremor mišića, paraliza prednjih pa zadnjih ekstremiteta, životinja pada na stranu i vesla nogama.
Kod životinja se zapaža edem očnih kapaka, baze ušiju, na rilu i području grkljana. Zbog otoka u području grkljana životinja je promukla ili ostaje bez glasa. Smrt nastupa za 24 do 36 časova od pojave prvih simptoma.
Hronični tok bolesti je redak i uglavnom se javlja kod odraslih.

Patoanatomski nalaz

Uginule životinje su uglavnom u dobroj kondiciji. Kod perakutnog toka sa naglim uginućima nalaz je negativan. Kod akutnog toka bolesti zapaža se bledilo kože i sluznica, otoci u raznim delovima tela (edem očnih kapaka, potkožnog tkiva, submukoze farinksa, želuca i creva), hemoragične promene na želucu i crevima, kongestije u plućima i dr.

Dijagnoza

Postavlja se na osnovu anamneze (način ishrane, vreme odbijanja prasadi), kliničke slike, patoanatomskog nalaza, a potvrđuje se bakteriološkim nalazom hemolitičkih sojeva E.coli.

Diferencijalna dijagnoza

Koli gastroenteritis, diplo-streptokokna sepsa, trovanja natrijum hloridom i kumarinom, kuga, Aujeskijeva bolest i salmoneloza.

Terapija

Najpre životinji treba ukinuti hranu 1-2 dana. U terapiji edemske bolesti koriste se antibiotici, sulfa preparati, analeptici, antihistminici, kortikosteroidi, laksativi, analgetici, medicinski ugalj, preparati kalcijuma, vitamin C i AD3E.
Od antibiotika se najčešće upotrebljavaju streptomicin, gentamicin, enrofloksacin i sulfa preparati. Antibiotici se daju peroralno i parenteralno. Pored peroralnog davanja antibiotika daju se carbo bismut i laksativi. Za sprečavanje intravaskularne koagulacije daje se acetilsalicilna kiselina (0.5 g po prasetu p.o.). Zbog poremećaja funkcije bubrega životinjama se može dati acetozolamid. Prema potrebi može se davati infuzija-intraperitonealno.

Profilaksa

Preventivne mere su od velikog značaja za sprečavanje edemske bolesti s obzirom da je u pitanju uzgojna bolest. Prasad treba postepeno navikavati na čvrstu hranu, a prvih dana nakon odbijanja davati manje količine koncetrovanih hraniva (jedna trećina predviđenog obroka). Koncetrovana hrana koja se daje treba da bude raširena na što veću površinu hraniliice kako bi sva prasad pojela približno istu količinu hrane jer u suprotnom dolazi do prežderavanja najnaprednije prasadi.
Višekratno peroralno davanje nekoliko sojeva laktobacila (Lactobacillus reuteri) sprečava razmnožavanje E.coli u crevima.
Prvih deset dana nakon zalučenja ili kod kupovine prasadi sa strane u hranu obavezno staviti antibiotike ili sulfa preparate koji deluju na E. Coli. Na tržištu postoje razni antibiotski praškovi koji se mešaju u hranu i koji pored toga što imaju dejstvo na E.coli deluju i na druge bakterijske uzročnike bolesti kod svinja.

Piše: dr vet. med. Miroslav Radić

Literatura:

Stamatović S.M., Šamanc H.A., Bolesti svinja, Univerzitet u Beogradu, Fakultet veterinarske medicine, Beograd 2001.

Avakumović Đ., Primena savremenih naučnih i praktičnih dostignuća u zdravstvenoj zaštiti i reprodukciji svinja, V izdanje, Beograd 2005.