Plavi jezik u Srbiji

Zahvalјujući aktivnom nadzoru na bolest plavog jezika koji sprovodi veterinarska služba Srbije, sumnjivi slučajevi bolesti plavog jezika identifikovani su u subotu 30.08.2014. godine kod ovaca i goveda. Epizootiloški uviđaj i uzorkovanje, uz nadzor nadležne inspekcije, izvršio je Veterinarski specijalistički institut Niš iz Niša, koji je dana 1.9.2014. godine dostavio uzorke poreklom od goveda iz Sijarinske Banje i ovaca iz Medveđe, Naučnom institutu za veterinarstvo Srbije u Beogradu (Nacionalna referentna laboratorija za bolest plavog jezika u Srbiji) radi ispitivanja na ovu bolest.

Narednog dana, izvršena su serološka i virusološka ispitivanja i dostavlјeni rezultati koji potvrđuju prisustvo virusa bolesti plavog jezika (serotip 4) u dostavlјenim uzorcima poreklom od ovaca iz Medveđe, primenom ELISA i real-time PCR metode. Uzorci su poslati na potvrdna ispitivanja u referentnu laboratoriju EU, kako je predviđeno propisima, ali to neće odložiti sprovođenje odgovarajućih mera.

Nakon postavlјanja sumnje na ovu bolest, veterinarska inspekcija i nadležna epozootiološka služba, preuzele su odgovarajuće kontrolne mere koje uklјučuju i zabranu prometa životinja i epizootiološka ispitivanja.

Iako je od poslednjeg slučaja ove bolesti u Srbiji prošlo 12 godina, pojava ove bolesti ne predstavlјa iznenađenje za veterinarsku službu. Naime, nakon pojavlјivanja velikog broja slučajeva bolesti plavog jezika u Grčkoj, Bugarskoj i Makedoniji u julu i avgustu ove godine, kao i desetine slučajeva u Rumuniji od prošle nedelјe, sa epizootiološkog aspekta se moglo očekivati pojavlјivanje bolesti na širem području jugoistočne Evrope ali i šire. Prisustvo prenosioca bolesti, insekata iz roda Culicoides i specifični vremenski uslovi uz visoku vlažnost, vazdušne struje i sl., pogodovalo je drastičnom širenju bolesti u okolnim zemlјama.

Slika 1: distribucija bolesti u zemlјama EU (izvor ADNS)

Slika 2: distribucija bolesti u regionu (izvor OIE)

U čitavom regionu identifikovan je serotip 4 virusa bolesti plavog jezika za koga je do sada bilo karakteristično odsustvo tipičnih i izraženih kliničkih simptoma kod velikih preživara, dok kod malih preživara imamo blage simptome u vidu otoka usana i hiperemije sluznice usne duplјe i jezika.

Preventivne i kontrole mere

Od pojavlјiavanja ove bolesti u Bugarskoj, Makedoniji i Grčkoj, Uprava za veterinu obavestila je veterinarsku službu Srbije o rizicima od pojave bolesti plavog jezika i obezbedila da se veterinarske stanice i instituti stavi na raspolaganje nadležnim službama u cilјu sprovođenja adekvatnih mera za sprečavanje pojavlјivanja i širenja ove bolesti. U tom smislu, u skladu sa važećim propisima (Pravilnik o utvrđivanju Programa mera zdravstvene zaštite životinja za 2014. godinu i Pravilnik o utvrđivanju mera za rano otkrivanje, dijagnostiku, sprečavanje širenja, suzbijanja i iskorenjivanja zarazne bolesti plavog jezika, kao način njihovog sprovođenja („Sl. glasnik RS“ br. 18/2009) započelo se sa sprovođenjem niza opštih i konkretnih aktivnosti koje su doprinele spečavanju pojavlјivanja i širenja virusa, eventualnom utvrđivanju cirkulacije virusa u populaciji vektora bolesti, pojavu kliničkih simptoma kod prijemčivih životinja i uspostalјanje sistema brzog upozoravanja i hitnog reagovanja. Svi resursi veterinarskih instituta stavlјeni su na raspolaganje, posebno epizootiološke službe, dijagnostičkih laboratorija i regionalnih centara za nadzor i suzbijanje zaraznih bolesti a oprema za suzbijanje proverena i spremlјena za eventualno reagovanje. Izvšen je popis dijagnostičke i druge opreme potrebne za brzo utvđivanje ove bolesti i hitno reagovanje.

Direktor Uprave za veterinu, formirao je i radnu grupu za praćenje kretanja bolesti plavog jezika u regionu. Održano je nekoliko sastanaka sa epizootiološkom službom i veterinarskom inspekcijom kako bi se analizirala situacija i uskladilo postupanje veterianrske službe (sastanci su održani 15, 19, 29.8 i 1.9.2014. godine).

Na osnovu analize rizika od pojavlјivanja bolesti a u cilјu obezbeđivanja sistema brzog upozoravanja, Uprava za veterinu je započela monitoring na ovu bolest donošenjem Uputstva o načinu sprovođenja monitoringa na bolest plavog jezika na području VSI Niš i VSI Zaječar (br. 323-02-3104/14-05/2 od  22.8.2014. godine ).

Radi se o područjima koja se nalaze u „zoni rizika“ od širenja boleti iz Bugarske i Makedonije, gde se započelo sa sprovođenjemseroloških,virusoloških ientomološka ispitivanja, kao iopšteg nadzora na bolest plavog jezika. Serološkim ispitivanjem u okviru monitoringa na bolest plavog jezika obuhvaćene su životinje na „sentinel farmama“ koja se nalaze u pograničnim opštinama ka Bugarskoj i Makedoniji. Time je obezbeđeno brzo dijagnostikovanje ove bolesti već kod prvih slučajeva u Medveđi.

Saveti

Imajući u vidu karatkeristike bolesti, može se očekivati pojava obolјenja i širenje kod svih prijemčivih životinja (goveda, ovce i koze) i to na području čitave zemlјe. Zbog toga je važno da se osiguraju opšte mere zaštite koje uklјučuju:

• primenu insekticida u i oko objekata u kojima se drže životinje,
• postavlјanje zaštitnih mrežica od komaraca na prozore objekata u kojima se drže životinje,
• tretiranje stajnjaka i vodenih površina pogodnim za razvoj insekata, odgovarajućim sredstvima
• tretiranje prijemčivih životinja efikasnim repelentima koji, ukoliko je moguće, nemaju karencu.

Sve bliže informacije o bolesti i načinima prevencije i kontrole mogu se dobiti od nadležnog veterinara ili veterinarskog inspektora.

Prijavlјivanje sumnje na bolest plavog jezika, obavezno je važećim propisima u Republici Srbiji i mora se obaviti bez odlaganja, na način definisan posebnim propisom.

U zavisnosti od razvoja događaja, formiraće se regionalni krizni centri za suzbijanje ove bolesti.

Uprava za veterinu